Wat is epilepsie?

Epilepsie is een neurologische aandoening waarbij er herhaaldelijk toevallen optreden. De frequentie kan variëren tot eens in de zoveel jaar tot enkele weken of zelfs dagen. Bij een epileptische aanval vindt een ontsporing van de elektrische hersenactiviteit plaats. Dit leidt uiteindelijk tot een soort ontlading in de hersenen dat zich uit in de uiteindelijke epileptische aanval. Behandeling van een hond met epilepsie is goed mogelijk.

Oorzaken van epilepsie

Globaal gezien zijn er twee vormen van epilepsie; primaire en secundaire epilepsie

Secundaire epilepsie
We spreken van secundaire epilepsie wanneer de epileptische aanvallen veroorzaakt worden door aanwijsbare andere aandoeningen in het lichaam. Hierbij valt te denken aan ernstige lever- en nieraandoeningen, te laag suikergehalte in het bloed, hersenaandoeningen (infecties en tumoren) maar ook vergiftigingen. In principe kunnen dieren van alle leeftijden last van secundaire epilepsie krijgen, maar gezien de problemen meestal op oudere leeftijd.

Primaire epilepsie
Dit is de echte epilepsie zoals we die ook bij mensen kennen. Bij primaire epilepsie vinden de aanvallen plaats zonder aanwijsbare oorzaak elders in het lichaam. We spreken dan ook wel van primaire epilepsie indien we door middel van onderzoeken geen aanwijsbare oorzaken gevonden hebben. In de meeste gevallen zien we eerste aanvallen op een leeftijd van 1-6 jaar ontstaan. 

De rest van dit artikel behandeld de echte primaire epilepsie.

De epileptische aanval

Het moeilijke aan epilepsie is dat het er een grote variatie aan duur en ernst van de aanvallen is. De klassieke epileptische aanval verloopt in drie fasen die goed te onderkennen zijn.

Aura of inleidende fase
Deze periode kan enkele seconden duren maar ook uren of zelfs dagen. De verschijnselen zijn afwijkend gedrag. Soms rustig, soms juist onrustig, vaak zijn de honden wat aanhaliger. De honden kunnen verder soms een wat dwaze blik in hun ogen hebben. 

Ictus of eigenlijke toeval
Dit is de fase van de echte aanval. Bij een aanval in optima forma kan het volgende worden waargenomen:

• Omvallen en bewustzijnsverlies
• Hevige krampen over het hele lichaam
• Krampachtige bewegingen met de poten
• Klapperen met de kaken, schuimbekken
• Verlies van urine en ontlasting

Deze fase van de aanval kan enkele minuten duren en er zeer alarmerend uitzien. Duurt deze fase langer dan 10 minuten, dan spreken we van status epilepticus en dient u altijd een dierenarts te bellen!

Post-ictale fase
Deze fase gaat in wanneer de krampen ophouden en de hond langzaam weer bijkomt. De meeste honden zijn na een aanval behoorlijk de kluts kwijt. Bewegingen zijn ongecoordineerd en vaak zijn honden hongerig en dorstig. Deze fase kan enkele seconden tot wel dagen aanhouden.

Wat te doen bij een epileptische aanval?

Een epileptische aanval is niet te stoppen, het is belangrijk te beseffen dat uw hond tijdens een aanval geen enkele bewuste coördinatie heeft.

• Probeer rustig te blijven. Afwachten en observeren is het juiste advies.
• Schuif eventueel meubels aan de kant zodat het dier zich niet kan verwonden.
• Noteer de duur van de aanval en de verschijnselen.
• Probeer niet uw hond te kalmeren door hem te aaien of proberen vast te houden!
• Probeer zeker geen tabletten in te geven!
• Duurt de eigenlijke aanval langer dan 10 minuten, dan belt u uw dierenarts.
• Is het de eerste aanval van de hond, dan kunt u het beste de volgende dag een afspraak met uw dierenarts maken om de hond te laten onderzoeken.

Behandeling van epilepsie

Wel of niet behandelen?
Na een enkele aanval wordt eigenlijk nooit direct met medicijnen gestart. Het is verstandiger om een beeld te krijgen van de frequentie van de aanvallen. Sommige dieren krijgen maar eens per jaar of nog langer een aanval. Behandeling is dan niet nodig.

Wanneer de aanvallen in frequentie toenemen kan wel een behandeling gestart worden. 

Het doel van de behandeling

• Verlengen van de tussenpozen van de aanvallen
• Verkorten van de lengte van de aanvallen
• Verminderen van de ernst van de aanvallen

Medicatie
Phenobarbital. Dit is het middel van eerste keus wanneer een behandeling gestart wordt. Een hond kan hier in het begin wat slaperig van zijn en wat meer drinken en plassen. Wanneer de aanvallen niet in frequentie afnemen kan de dosering op voorschrift van de dierenarts verhoogd worden. Indien dit nog onvoldoende effect heeft kan phenobarbital eventueel gecombineerd worden met Kaliumbromide.

Fenytoïne (Epitard®). Wanneer de frequentie van de aanvallen nog steeds niet acceptabel is (of na verloop van tijd weer toenemen kan het zijn dat de maximale dosering van phenobarbital bereikt is. 

Diazepam (Valium®, Stesolid®). Dit is een middel dat in de kliniek in injecteerbare vorm wordt gebruikt om een dier uit een langdurende aanval te halen. Verder is de rectale vorm een middel om altijd in huis te hebben wanneer u een hond met epilepsie heeft. Dit kan op aanwijzing van de dierenarts gebruikt worden om een cluster van meerdere aanvallen achter elkaar te onderbreken.

Prognose

Er zijn genoeg gevallen bekend waarbij honden in hun hele leven maar één of enkele epilepsie aanval(len) krijgen. Dieren met epilepsie kunnen in principe net zo oud worden als gezonde dieren. Buiten de aanvallen hebben zij een normaal leven. Slechts een enkele keer slaat een medicatie niet aan en hebben of krijgen honden in toenemende mate aanvallen.

Wanneer de frequentie of de ernst van de aanvallen dusdanig zijn dat de kwaliteit van leven in het geding is, kan het lastige besluit tot euthanasie genomen moeten worden.