Gebitsafwijkingen

Tandproblemen behoren tot de meest voorkomende problemen bij konijnen en kleine knaagdieren. Het gaat dan niet om gaatjes zoals bij mensen, of om tandplak zoals bij honden katten. Bij konijnen en knaagdieren zien we een andere vorm van tandproblemen, nl. een afwijkende stand van de snijtanden en kiezen waardoor deze niet meer normaal afslijten. Omdat dit probleem zo vaak voorkomt, willen we eigenaars van knaagdieren hier op attent maken.

Het normale gebit. 

Een normaal gebit bij een konijn bestaat uit 6 snijtanden (waarvan 2 stifttanden) en 20 kiezen. De stifttanden zijn twee kleine snijtandjes in de bovenkaak die achter de voorste snijtanden staan. Knaagdieren als de cavia en chinchilla hebben deze stifttanden niet en hebben dus 4 snijtanden. De bovensnijtanden horen voor de ondersnijtanden te staan. De snijtanden worden gebruikt om het voedsel vast te nemen en er stukken van te snijden.

Konijnen en knaagdieren hebben geen hoektanden.
De rest van het gebit bestaat dus enkel nog uit kiezen. Deze kiezen worden gebruikt om het voedsel te vermalen.

Alle tanden blijven gedurende het leven van het dier voortdurend groeien. Zo groeien de snijtanden 2 tot 2.5 mm per week. Bij een goede stand van de tanden worden ze kort gehouden door het snijden en malen van voedsel, en door het schuren van de tanden tegen elkaar. Het aangroeien en afslijten staan dan in evenwicht met elkaar.

Gebitsproblemen

Wanneer de tanden niet goed afslijten, ontstaan er problemen. Dit kan gebeuren met de snijtanden, met de kiezen of met allebei.

Wanneer dit bij de snijtanden gebeurt, groeien ze door en gaan er dan uitzien als slagtanden. We noemen ze dan ook wel eens olifantstanden. De snijtanden draaien naar buiten en kwetsen daarbij de lippen. Het dier kan dan natuurlijk niet goed meer eten omdat het het eten niet meer kan afsnijden en omdat het pijn voelt.Grotere problemen ontstaan wanneer de snijtand ook naar binnen toe doorgroeit. In dat geval kan de tand de traanbuis dichtduwen waardoor de normale traanafvoer tegengehouden wordt. Het lijkt dan alsof het konijn aan het wenen is en tranen heeft.

Zijn het de kiezen die niet goed afslijten, dan ontstaan er punten of haken op de kiezen. Dit komt omdat de kiezen niet goed op elkaar passen en daardoor maar aan één helft afslijten. Deze punten of haken prikken in de wangen en de tong wat pijn en wonden veroorzaakt. Na een tijd raken de kiezen van de onderste tanden elkaar en wordt er een brug over de tong gevormd. In zo'n geval kan het dier niet meer eten. De wortels van de kiezen kunnen ook in het bot doorgroeien en tegen de ogen drukken.

Hoe ontstaan deze problemen?

Het doorgroeien van de tanden komt door een afwijkende stand (malocclusie). Zo'n afwijkende stand kan verschillende oorzaken hebben:

• aangeboren, sommige dieren worden geboren met een afwijkende stand. Vooral rassen met een korte kop zoals hangoren zijn hier gevoellig voor.

• slechte voeding: wanneer er te weinig calcium in het voer zit, ontstaat er een tekort aan calcium in het bloed. Dit zal er toe leiden dat het konijn calcium uit zijn botten, en dan voornamelijk het kaakbot, gaat halen. Het gevolg hiervan is dat de tanden losser komen te zitten en uiteindelijk scheef gaan groeien (Geef echter nooit knaagstenen aan konijnen want hierdoor krijgen zij een teveel aan calcium wat zal leiden tot blaasstenen!). Een goed uitgebalanceerde voeding van jongs af aan is dus essentieel. Hier gaan we verder op in.
•  trauma: een gebroken kaak of tand, verlies van een tand, 
•  infecties: een infectie in de mond kan voor een afwijkende tandstand zorgen.

Symptomen; 

Een diere met gebitsproblemen zal vaak één of meerdere van de volgende symptomen laten zien.

• niet meer of veel minder eten dan gewoonlijk.
• speekselen;
• verhoogde neus- en ooguitvloei;
• niet meer opeten van de nachtkeutels;
• slechte vacht;
• slechte conditie;
• vermageren.

Wat als mijn dier deze symptomen laat zien?

Heeft u één of meerdere van de bovenvermelde symptomen waargenomen bij uw dier, kom dan zo spoedig mogelijk bij ons langs. Te lange snijtanden moeten bijgeknipt worden. De kiezen worden ofwel bijgeknipt ofwel afgeveild of beide.

Er bestaat kans dat de problemen na verloop van tijd terugkomen. We kunnen de tanden immers niet recht zetten als deze scheef gegroeid zijn. Snijtanden kunnen eventueel wel weggenomen worden wanneer deze zeer snel te lang worden.
Houd uw dier daarom goed in de gaten: geeft hij tekenen van minder goed eten, wacht dan niet te lang maar laat hem zo spoedig mogelijk behandelen.

De juiste voeding

Zoals we hierboven al zeiden, is het essentieel om een konijn en een knaagdier van jongs af aan de juiste voeding te geven. Zowel een te kort als een te veel aan calcium heeft grote gevolgen.
Er zijn verschillende voeders op de markt te vinden. U moet echter weten dat alle dieren in staat zijn om hun voeding te selecteren. Dit betekent dat ze de lekkerste korrels uit hun bakje zullen zoeken en de minder lekkere laten liggen. U heeft vast al wel gemerkt dat er opvallend veel korrels van één kleur achterblijven terwijl die van een andere kleur zo goed als op zijn. Het jammere is in dit geval dat het voer enkel voorziet in alle benodigde voedingsstoffen als alle korrels gegeten worden. Laat uw dier dus bepaalde korrels liggen, dan zal hij of zij niet alles binnen hebben wat het nodig heeft.
Daarom geven wij de voorkeur aan een 'pelletvoeding'. Dit betekent dat alle korrels er hetzelfde uitzien en er dus niet geselecteerd kan worden.

Nog belangrijker in het dagelijks rantsoen is dat de dieren veel knagen. Houd u dus wat de korrels betreft aan de aanbevolen hoeveelheden en geef ze verder veel groenten en hooi van hoge kwaliteiten zodat ze hun tanden moeten gebruiken. Op deze manier hebben ze alle nodige voedingsstoffen binnen en worden de tanden afgesleten.

Tandproblemen komen nog vaak voor bij konijnen en knaagdieren. Het meest typische symptoom is dat de dieren minder of niet meer eten. Een konijn of knaagdier dat niet meer eet, wordt veel sneller ziek in vergelijking met honden of katten. Dit komt omdat zij een heel ander spijsverteringsstelsel hebben dat niet mag stilvallen. Wacht daarom niet te lang om langs te komen als u merkt dat uw dier niet meer goed eet.